T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Şarbon mu Orf mu?

Yayın Tarihi : 7.08.2019

Kurban Bayramının yaklaşmasıyla beraber vatandaşlarımızda hayvanlardan hastalık bulaşabilir mi endişesi mevcuttur. Bu hastalıklarda en çok bilineni ise Şarbon (antraks)  hastalığıdır. Fakat şarbon hastalığı benzer kilinik belirtiler gösteren Orf Hastalığı ile karıştırılabilmektedir. Konu ile ilgili olarak Muğla İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Hayvan Sağlığı ve Yetiştiriciliği Şube Müdürlüğünden bir açıklama yapıldı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi.

"Kurban bayramında her yıl gündeme gelen Şarbon (Anthrax)  hastalığı konusunda; anthraxla karışan Orf hastalığının belirtileriyle benzerlik göstermesi, kurbanda anthrax salgını mı var olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle kurban öncesi halkın orf virüs ve anthrax hakkında bilgilendirmesi yararlı olacaktır.

Şarbon (Anthrax); Esasen koyun, keçi, sığır gibi ot yiyen hayvanların hastalığı olup, bacillusanthracis bakterisi tarafından gelişir ve insanlara enfekte hayvanlardan direkt ve/veya indirekt olarak bulaşır. Bacillusanthracis sporları pratikte kullanılan dezenfektanlara karşı dirençlidir ve sporları 140C'de 30 dakikada, 180C'de ise 2 dakikada inaktif olurken yüksek konsantrasyonlarda formaldehid, gluteraldehid, hidrojen peroksid ve perasetik asit kullanıldığında da etkili sonuç gözlenir.

Şarbon insanlara, sporların solunması, sporlarla kontamine olan içme suyu ya da besinlerin tüketilmesi, şarbonlu hayvanların kesilmesi ve yüzülmesi işlemleri sırasında hayvanla (kıl, toynak, organ, deri vb.) direkt temasta bulunulması, bu hayvanların etlerinin tüketilmesi yoluyla bulaşır. Şarbonlu hayvanlar genellikle ölmeden önce enfekte olan mikroorganizmaları sütlerine aktarmazlar. Bu sebeple şarbonun süt tüketimi ile bulaşma riski düşüktür. Ancak bazı vakalarda şarbonun vejetatif formlarının süte aktarıldığı görülmüştür. Bu tip durumlarda pastörizasyon ve UHT (Ultra High Temperature) gibi uygun sterilizasyon yöntemlerinin kullanılması ile sporlar hızlı bir şekilde öldürülebilir.

İnsanlarda oluşan şarbonun Kutanöz Şarbon, Gastrointestinal Şarbon, İnhalasyonel Şarbon, Enjeksiyon İlişkili Şarbon dört farklı formu vardır.

Orf hastalığı insanlarda şarbona göre daha çabuk bulaşan daha sık görülen bir hastalıktır. Şarbon ender görülen bir vaka olup genellikle klinik belirtiler gözle görünmeden hayvanlar ölmüş olur. Orf hastalığında ise her biri yaklaşık bir hafta süren altı klinik evrede seyreder. Klinik olarak ilk lezyon teması takip eden hafta içinde ortaya çıkan kırmızı makülopapüler bir lezyondur. Yerinde yüzeysel bir skar bırakarak 6-8 hafta içinde spontan olarak iyileşir.

Meslek gruplarından çiftlik sahipleri, veteriner hekimler, kasaplar, kesimhane çalışanları, yün kırpıcıları, Kurban Bayramında kesimle ilgilenenler ve çobanlar risk grubundadır. İnsandan insana  bulaşma nadirdir.

Lezyon en sık el, bilek ve önkolda nadiren de yüzde lokalizedir. İnsanlara enfekte hayvanlarla ve ürünleriyle temas yoluyla bulaşır.

Orf enfeksiyonu esnasında, 3-4 gün içinde düşük dereceli bir ateş meydana gelebilir."